યોગમુદ્રાસન

પદ્માસનમાં બેસો. બંને પગની એડી નાભીની બંને બાજુ પેટને દબાવીને રાખવી. બંને હાથ પીઠ પાછળ લઈ જઈ ડાબા હાથ વડે જમણા હાથનું કાંડું પકડવું. હવે શ્વાસ બહાર કાઢતાં કાઢતાં કમરમાંથી આગળ વાંકા વળતા જવું, પણ એમ કરતાં પગ કે બઠક પરથી સહેજ પણ ઉંચા થવું નહીં. એટલે કે બેઠકથી જમીનને ચુસ્ત રીતે ચોંટેલા રહેવું. એ રીતે વાંકા વળીને લલાટ અને નાક જમીનને અડાડવાં. શરુઆતમાં ન અડે તો જેટલા વાંકા વળી શકાય તેટલા વળવું. ધીમે ધીમે મહાવરો વધતાં નાક અને કપાળ જમીનને અડકાડી શકાશે. પણ વધુ પડતું બળ કરીને પહેલા જ પ્રયત્ને અડકાડી દેવાની જીદ કરવી નહીં.

योगमुद्रासन भली प्रकार सिद्ध होता है तब कुण्डलिनी शक्ति जागृत होती है । पेट के गैस की बीमारी दूर होती है । पेट एवं आँतों की सब शिकायतें दूर होती हैं । कलेजा, फेफडे, आदि यथा स्थान रहते हैं । हृदय मजबूत बनता है । रक्त के विकार दूर होते हैं । कुष्ठ और यौनविकार नष्ट होते हैं । पेट बडा हो तो अन्दर दब जाता है। शरीर मजबूत बनता है । मानसिक शक्ति बढती है । योगमुद्रासन से उदरपटल सशक्त बनता है । पेट के अंगों को अपने स्थान में टिके रहने में सहायता मिलती है । नाडीतन्त्र और खास करके कमर के नाडी-मण्डल को बल मिलता है ।